Overijssel

"Schaalvergroting betekent meer investeren en meer werk, en ik zit niet om meer werk verlegen. Ik wil ook graag naast werk nog tijd voor wat anders overhouden. Naast boer ben ik ook nog gewoon vader, en een bewoner, die wil genieten van het landelijk wonen hier." Egbert, melkveeboer in Middel haalt het punt een paar keer naar voren en slaat daarmee de spijker op zijn kop. We zijn op bezoek bij een groep bezorgde boeren en bewoners in de omgeving van Olst Wijhe waar zogenaamde LOG’s (Landbouwontwikkelingsgebieden) zijn gepland.

Drie jaar geleden is de Reconstructiewet aangenomen, waarbij de landelijke gebieden in drie zones zijn ingedeeld:

1. Gebieden waar de landbouw zou worden geëxtensiveerd, en boerenbedrijven zich zouden terugtrekken.
2. Verwevingsgebieden, waarin naast extensievere bedrijven ook een lichte vorm van bedrijfsuitbreiding zou mogen plaatsvinden, en
3. Landbouwontwikkelingsgebieden, waar bedrijfsuitbreiding volop mogelijk zou worden.

Landbouwontwikkelingsgebied in Middel

Bij de totstandkoming van die reconstructiewet is overal de gedachte gewekt dat met deze wet de mogelijkheden zouden komen voor vitale bedrijven om binnen de provincie te verhuizen naar landbouwontwikkelingsgebieden en dat daarmee dus de ruimte voor meer natuurlijk gebied zou ontstaan.

Maar wat de boeren niet is verteld is dat met name in Overijssel een import in gang zou worden gezet van grootschalige megabedrijven uit bijvoorbeeld Brabant. Onder de naam Family Farms is er bijvoorbeeld een bedrijf dat stallen voor 20.000 varkens of meer wil starten in die nieuwe LOG’s van Overijssel.

Boer Egbert wordt mogelijk de buurman van zo’n megabedrijf bij Middel in de buurt van Olst. De boeren en bewoners zijn geschrokken van de mogelijkheid van dergelijke varkensflats of mega-kippenbedrijven van zo’n 250.000 kippen in hun directe omgeving. Maar met name deze reuzesprong naar nog verdere grootschaligheid is voor de landbouwers een regelrechte klap in hun gezicht.

Eric Smaling bij boeren in Middel

De banken en de voerbedrijven zijn de lachende derde en ongeveer de enigen die hier baat bij hebben. De inwoners van de gemeente krijgen er een agrarisch industrieterrein in het landelijke gebied bij: Flats van 10 meter hoog en enkele honderden meters in omtrek. De omwonenden krijgen er de overlast bij van stank, lawaai, en een drukke aan- en afvoer. De boeren in de wijde omgeving krijgen er zware concurrentie bij. Het heeft zeker invloed op de prijs van hun producten. Grootschaligheid concurreert alleen in prijs, maar drukt zwaar op arbeid en milieulasten. Daarnaast levert ze een vergrote kans op dierziekten en epidemieën.

Egbert: “We dachten destijds dat met de bestemming als landbouwontwikkelingsgebied de boeren in dat gebied de mogelijkheden kregen om gewoon de noodzakelijke uitbreidingen te kunnen doen, en dat als er eentje stopte, er een andere boer uit een gebied met striktere milieueisen naar toe zou kunnen verhuizen om hier wel uit te kunnen breiden. Maar deze mega-vertoning? Nee, daar hebben we als LTO niet mee ingestemd destijds.”

Bij Oud varkensboer Lohuis in Marle

Het is voor SP Eerste Kamerlid Eric Smaling zeker geen vreemde ervaring om met boeren rond de tafel te zitten. Hij is immers hoogleraar duurzame landbouw in Wageningen. Wat hem hier vooral opvalt is dat de boeren zich hier compleet overvallen voelen door zo’n schijnbaar sympathieke en duidelijke wet. Smaling: “De wet laat op zich heel veel ruimte voor provincie en gemeenten om aan te geven waar ze precies welke bedrijven willen stimuleren. Maar blijkbaar hebben de grote bedrijven er meteen vat op gekregen en is met name Overijssel en daarmee ook de Overijsselse gemeenten niet in staat om hun eigen boeren en inwoners te beschermen tegen deze ongewenste schaalvergroting.”

Dat blijkt eens te meer in het buurtschap Marle, gemeente Hellendoorn, waar een actiegroep Anti-industriele Veehouderij Marle eo. bezocht wordt. Jean Rouwet, SP statenlid in Overijssel, met Eric Smaling hier op bezoek, heeft er al eerder contact mee gehad. Op een luttel oppervlak van enkele tientallen hectare liggen de aanvragen voor drie megabedrijven bij de gemeente. De gemeente ziet zich genoodzaakt om binnen enkele maanden de “kaders”voor dit LOG (Landbouwontwikkelingsgebied) in Marle te stellen.

ruimte in Marle voor 2 varkensflats en megakippenschuur

Maar er is geen enkel geluid vanuit de gemeente om de verontwaardigde bewoners van Hellendoorn gerust te stellen. De gemeente vindt het, verwoord door de PvdA/ Groenlinks wethouder "haar rol" om de reconstructiewet te "faciliteren". Op een informatieavond, georganiseerd door het actiecomité is het CDA op volle sterkte uitgerukt met het zelfvoldane Twentse Kamerlid Annie Schreier Pierik en Piet Jansen de verantwoordelijk gedeputeerde van de provincie. Ze geven geen krimp. Het is een "fantastische wet". Geen woord over de varkensflat, maar wel de waarschuwing van Schreier Pierik, die fijntjes uitlegt dat de gemeente bij dat kaderstellen geen limiet aan de bedrijfsgrootte mag verbinden.

Maar bij aanvang van de bijeenkomst hebben de meeste van de 180 aanwezigen met instemming de flyers van de SP ers Smaling en Rouwet in ontvangst genomen: Varkensflats? Stapelgek!